Effectief leesonderwijs in een notendop

Wat zijn kenmerken van sterk leesonderwijs? Hieronder vind je enkele principes die aansluiten bij wetenschappelijk onderzoek naar effectieve taaldidactiek. Je kan ze gebruiken als instrument om lesmateriaal aan te toetsen, te selecteren of te ontwikkelen. Scroll naar beneden voor een selectie van goede praktijkvoorbeelden. Het volledige referentiekader is binnenkort beschikbaar.

Werk aan voorbereidende leesvaardigheden en technisch lezen

Zet in op mondelinge vaardigheden, fonemisch bewustzijn en klank-letterkoppelingen om decodeervaardigheden in te oefenen en te automatiseren, zodat leerlingen vlot en vloeiend leren lezen.

Functionaliteit: lees in een betekenisvolle context

• Laat je leerlingen boeiende, taalrijke teksten lezen die aansluiten bij de interesses van je leerlingen en die ingebed zijn in een breder thema waarrond je werkt in de klas.
• Formuleer een concreet en zinvol leesdoel dat leerlingen motiveert om de tekst te lezen, of laat leerlingen zelf vragen formuleren waarop ze een antwoord kunnen zoeken.
• Maak een leestekst voor je leerlingen toegankelijk door hun voorkennis te activeren of achtergrondkennis en woordenschat aan te reiken. 

Strategie-instructie: schenk aandacht aan relevante leer- en leesstrategieën

• Schenk via modellering aandacht aan leer- en leesstrategieën zodat leerlingen die leren toepassen om uitdagende teksten te lezen en te begrijpen.
• Focus op die strategieën die nodig zijn om een bepaald leesdoel te bereiken en die jouw leerlingen nog niet voldoende onder de knie hebben.
• Bouw geleidelijk aan je ondersteuning af door modellering gaandeweg te vervangen door interactief voorlezen en zelfstandig lezen.

Interactie: ga in gesprek over teksten

• Begeleid je leerlingen voor, tijdens en na het lezen om tot een beter begrip van de tekst te komen. Stel daarbij vooral open, authentieke vragen die leerlingen aan het denken zetten over de tekst en die je toelaten om de tekst binnen een bredere context te plaatsen.
• Stimuleer ook interactie tussen leerlingen zodat elke leerling actief aan de slag gaat met de tekst. Voorzie hiervoor coöperatieve werkvormen waarbij elke leerling een eigen deeltaak heeft.
• Stimuleer je leerlingen om zelf vragen over de tekst te stellen (bijvoorbeeld aan elkaar of aan de leerkracht).

Motivatie: creëer een motiverende leesomgeving

Leesmotivatie en leesvaardigheid hangen nauw samen: gemotiveerde lezers lezen vaker, wat hun leesvaardigheid verbetert, en vaardige lezers doen meer succeservaringen op, wat hun motivatie verder versterkt. In het referentiekader (binnenkort beschikbaar) lees je meer over hoe je in leesonderwijs kan werken aan de autonomie, betrokkenheid en competentie van je leerlingen.

Transfer: zet in op samenhang tussen vaardigheden, vakgebieden en leerjaren

Laat leerlingen actief aan de slag gaan met een tekst door lees- en schrijfactiviteiten te combineren en leerlingen te laten praten over wat ze gelezen hebben. Laat leerlingen aan de slag gaan met teksten die in niet-taalvakken aan bod komen. Werk schoolbreed aan een taal- en leesbeleid om leerlingen gericht te kunnen ondersteunen. 

Raadpleeg hier binnenkort het volledige referentiekader