Sleutelcompetentie: burgerschap
De burgerschapscompetentie bestaat uit zeven bouwstenen.
Identiteit
In de eerste bouwsteen staat het concept identiteit centraal. De kenmerkende dynamiek en gelaagdheid van (eigen) identiteiten komen aan bod. Daarnaast gaat de aandacht naar de impact van identiteit op relaties. De leerlingen onderscheiden zowel persoonlijke identiteit als groepsidentiteit en onderzoeken hoe verschillende lagen van identiteiten elkaar beïnvloeden aan de hand van concepten zoals verbondenheid, solidariteit, discriminatie en wij-zij-denken.
Diversiteit in de klas
De tweede bouwsteen betreft het omgaan met diversiteit in het samenleven en samenwerken. Hierbij horen basisvaardigheden zoals constructief denken en handelen op basis van wederkerigheid en gepast reageren op uitsluitingsgedrag. De leerlingen leren daarbij kritisch reflecteren over de voordelen en de uitdagingen verbonden aan diversiteit. Ook de mechanismen achter onverdraagzaamheid, discriminatie en racisme komen hier aan bod, zowel op basis van historische als actuele voorbeelden.
Leerlingen gaan in dialoog
De volgende bouwsteen omvat het geïnformeerd, beargumenteerd en constructief in dialoog gaan met elkaar. Leerlingen komen op voor hun eigen opvattingen en belangen. Ze leren hoe ze hun eigen mening kunnen onderbouwen en goed kunnen argumenteren. Ze leren het onderscheid maken tussen feiten en mening, realiteit en fictie. Ze leren ook hoe ze drogredeneringen kunnen doorprikken.
Deel zijn van onze samenleving
De vierde bouwsteen betreft het actief participeren aan de samenleving, rekening houdend met de rechten en plichten van iedereen binnen de rechtsstaat. De leerlingen ontwikkelen hierbij het vermogen om zich voor de publieke zaak in te zetten, om solidariteit aan de dag te leggen en belangstelling te tonen voor het oplossen van problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken. Daarbij krijgen de leerlingen kennis mee over de rol en verantwoordelijkheden van individuen en groepen zoals vrijwilligers, verenigingen en middenveldorganisaties. Ook leren ze over inspraak, participatie en besluitvorming.
Aandacht voor duurzaamheid
Leerlingen moeten ten vijfde ook inzicht hebben in de wederzijdse invloed tussen maatschappelijke domeinen en ontwikkelingen en de impact ervan op de (globale) samenleving. Belangrijk hierbij is dat leerlingen inzicht krijgen in de complexiteit en verwevenheid van duurzaamheidskwesties. Daarbij gaan leerlingen kritisch reflecteren over duurzame ontwikkeling en de methodiek van systeemdenken toepassen op duurzaamheidskwesties. De beoogde attitude is het handelen met het oog op duurzame ontwikkeling.
Leren over ons politiek systeem
Daarnaast komt democratische besluitvorming op lokaal, nationaal en internationaal niveau onder de aandacht. Het gaat hier over de organisatie en werking van het politieke systeem. Thema’s die hier aan bod komen zijn overheden en macht, breuklijnen en ideologieën, politieke partijen en verkiezingen. Ook besteden de leerlingen aandacht aan de randvoorwaarden om te kunnen spreken van democratische besluitvorming, zoals transparantie en persvrijheid.
Belang van democratie
Met de laatste bouwsteen krijgen leerlingen inzicht in de democratische principes en de democratische cultuur. De focus ligt hierbij op mensen- en kinderrechten, sociale rechtvaardigheid, de welvaartsstaat, de rechtsstaat en de werking van het rechtssysteem.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.

-
Sleutelcompetentie burgerschap: Audiovisueel lesmateriaal
Deze pagina bevat filmpjes en audiofragmenten om te werken rond de sleutelcompetentie burgerschap.
We tonen je voor elke bouwsteen relevante audiovisuele collecties, luisterfragmenten en filmpjes op Het Archief voor Onderwijs, geselecteerd door onze …
Video -
Schrijf-ze-VRIJdag: Quiz
Quiz met de vragen uit de presentatie van Amnesty International over mensenrechten en Schrijf-ze-VRIJdag.
Interactieve oefeningNieuwLeerkracht -
Orgaandonatie: Leerpad
BookWidget over orgaandonatie aan de hand van een artikel op vrtnws waarbij de leerlingen samenwerken om de vragen te beantwoorden. Als afsluiter is er nog een Kahoot! over het artikel.
Interactieve oefeningNieuwLeerkracht -
Geldezels: Kurkdroog
Hoe snel geven jongeren hun bankrekeningnummer in ruil voor geld? In 2019 werkte Febelfin samen met de rappers van Kurkdroog om het fenomeen van geldezels onder de aandacht te brengen.
VideoNieuwLeerkracht -
De Week van Karrewiet: Vragenlijst uitzending 1 februari 2025
Los de quizvragen op bij De Week van Karrewiet (uitzending van 1 februari 2025).
Interactieve oefeningNieuwLeerkracht -
Soorten woningen in Vlaanderen
Aan de hand van foto's en een omschrijving verkennen leerlingen de soorten woningen in Vlaanderen.
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Woordenschat huisvesting: Kwartet
Via een kwartetspel wordt de woordenschat rond wonen en huisvesting verkend. De verschillende categorieën zijn:
- soorten woningen;
- hoe woningen worden ingedeeld via omschrijvingen;
- soorten landschappen ;
- wonen vroeger;
- wonen elders …
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Kunnen blinde mensen een boek lezen?: Oefeningenbundel
Oefeningenreeks over blindheid en het brailleschrift.
De leerlingen krijgen de vraag Kunnen blinde mensen een boek lezen? Ze activeren daarbij hun voorkennis en woordenschat over blind zijn en braille. Ze beantwoorden vragen over …
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Kritisch leren denken: Studiedag
Arteveldehogeschool, Mediawijs, VRT, Odisee en GUM & Plantentuin organiseren een boeiende studiedag over kritisch denken voor leerkrachten en docenten uit het secundair en hoger onderwijs. Je verkent die dag veel manieren waarop mensen zoeken …
Nascholing of activiteitNieuw -
FAIR ENOUGH: Interactieve serie over AI
Deze interactieve serie van acht afleveringen helpt je de rol en impact van kunstmatige intelligentie (AI) in onze samenleving beter leert begrijpen. Tijdens de afleveringen ontdek je op een speelse manier de ethische, sociale en juridische vragen …
Interactieve oefeningNieuwLeerkracht -
De vlog van Fée: #10 Eindelijk vrij
Oefening met gesplitst werkblad bij aflevering 10 van De vlog van Fee, een reeks van VRT over een meisje in de Tweede Wereldoorlog.
Interactieve oefeningLeerkracht -
Godly Play verteller: Basiscursus
Ben je op zoek naar een creatieve en ervaringsgerichte manier om Bijbelverhalen te verkennen met kinderen (vanaf 3 jaar) of jongeren? Wil je hen op een speelse manier vertrouwd maken met Bijbelverhalen, parabels en de feesten van het kerkelijk …
tot
Nascholing of activiteitLeerkracht, GOK- of zorgcoördinator, ondersteuner, …