Sleutelcompetentie: historisch bewustzijn
In deze sleutelcompetentie is historische fenomenen situeren in een historisch referentiekader een belangrijke bouwsteen. Leerlingen moeten in staat zijn om historische fenomenen, bronnen en beeldvorming te situeren in tijd, ruimte en in brede maatschappelijke (= politieke, sociale, culturele en economische) domeinen, de drie dimensies van een inhoudelijk historisch referentiekader.
Daarin onderscheiden de leerlingen kenmerken van samenlevingen binnen de bestudeerde historische periodes van het courante westerse historische referentiekader en identificeren ze scharnierpunten die de overgang tussen periodes markeren.
Primaire en secundaire bronnen
Kritisch reflecteren met en over historische bronnen is een volgende bouwsteen. Leerlingen moeten in staat zijn historische informatie in bronnen te onderscheiden en te duiden (= kritisch reflecteren met bronnen). Daarbij moeten zowel primaire als secundaire bronnen altijd kritisch worden geanalyseerd en naar waarde geschat.
In het licht van een specifieke historische vraag moeten leerlingen in staat zijn bronnen te selecteren en de bruikbaarheid, waarde, representativiteit en betrouwbaarheid van een bron te evalueren (= kritisch reflecteren over bronnen). Zo zien leerlingen in dat bronnen nooit neutraal, volledig en objectief kunnen zijn. Tegelijk leren ze waardevolle van onbetrouwbare bronnen onderscheiden.
Historische beeldvorming
In deze sleutelcompetentie is het ook de bedoeling om tot beargumenteerde historische beeldvorming te komen vanuit verschillende perspectieven. Vanuit een historische vraag en kritische bronnenanalyse leren de leerlingen bestaande historische beeldvorming kritisch deconstrueren. Door het zelf in acht nemen van meerdere perspectieven kunnen ze zo een beargumenteerd antwoord op een historische vraag formuleren en historische beeldvorming creëren.
Zo bouwen ze kennis op en breiden ze hun historische referentiekader uit. Leerlingen leren ook reflecteren over de complexe relatie tussen verleden, heden en toekomst en die duiden. Via kritische bronnenstudie zien leerlingen in dat verleden en geschiedenis geen synoniemen zijn, dat het verleden zelf en het beeld van dat verleden nooit hetzelfde kunnen zijn.
Geschiedenis
We kunnen het verleden niet rechtstreeks meer kennen, maar enkel tot een beeld ervan komen via de studie van overblijfselen en bronnen. Leerlingen begrijpen zo dat geschiedenis een constructie is, gebaseerd op de interpretatie van bronnen. Zo kunnen er meerdere visies op eenzelfde historische gebeurtenis naast elkaar bestaan, voor zover het gaat om beargumenteerde historische beeldvorming.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.

-
Sleutelcompetentie historisch bewustzijn: Audiovisueel lesmateriaal
Deze pagina bevat filmpjes en audiofragmenten om te werken rond de sleutelcompetentie historisch bewustzijn.
We tonen je voor elke bouwsteen relevante audiovisuele collecties, luisterfragmenten en filmpjes op Het Archief voor Onderwijs, geselecteerd …
Video -
Het verhaal van Vlaanderen: De groote oorlog
Bundel bij de aflevering van het Verhaal van Vlaanderen over de Eerste Wereldoorlog. Bevat verwerkingsvragen, opdrachten en een link naar een infographic.
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
De prehistorie: Oefening
Oefeningen ter herhaling over de prehistorie met inhoudelijke vragen en bronnenonderzoek.
Interactieve oefeningNieuwLeerkracht -
Kritisch kijken naar audiovisueel historisch materiaal: kijkfiches lager en eerste graad B-stroom
Hoe anders zijn oude video’s en audiofragmenten dan die van vandaag? En hoe leer je beoordelen of wat je ziet en hoort ook klopt, zelfs als het zich lang geleden afspeelde? Vind samen met je leerlingen een antwoord op deze vragen. …
Downloadbaar lesmateriaal -
Griekse en Romeinse goden: Memory
Speel memory met de Griekse en Romeinse goden. Welke god is de Romeinse of Griekse tegenhanger?
Downloadbaar lesmateriaal (3)Leerkracht -
Inspraak hebben: Stellingenspel
Verschillende stellingen die je kan gebruiken bij een klasdiscussie over inspraak hebben. Leerlingen krijgen drie gekleurde kaartjes: groen (hier heb ik inspraak op), oranje/geel (hier heb ik soms inspraak op) en rood (hier heb ik geen …
Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht -
De Week van Karrewiet: Vragenlijst uitzending 3 mei 2025
Los de quizvragen op bij De Week van Karrewiet (uitzending van 03 mei 2025).
Interactieve oefeningLeerkracht -
Foorwonder: Rondleiding met gids
Stap met je klas in de wondere wereld van de kermis van vroeger. In Foorwonder ontdekken leerlingen hoe mensen zich vroeger verwonderden over goochelaars, uitvindingen, toverlantaarns en vroege filmtechnieken.
tot
Nascholing of activiteit -
Historisch referentiekader; Overzicht
Werkbundel over het historisch referentiekader om leerlingen gebeurtenissen te leren situeren in tijd, ruimte en domein.
Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht -
Bouw van de piramides: Video met vragen
Vragen bij een korte video over de bouw van de piramides in het Oude Egypte.
Interactieve oefeningLeerkracht -
Blendeff - Wetenschappelijke collecties en kunstverzamelingen KU Leuven
Van een zestiende-eeuws familieportret tot het skelet van een Groenlandse walvis. Van prehistorische schelpen tot Servranckx’ Machine à émouvoir. De universiteit heeft in haar lange geschiedenis een omvangrijk patrimonium aan …
WebsiteLeerkracht, ICT-coördinator -
Dagboeken in Nazi-Duitsland: De Jonge Uitdagers
Stel je voor, je woont in een stad waar je elke dag naar school gaat, speelt met vrienden en geniet van je favoriete boeken. Plotseling verandert alles. Je mag niet meer naar je school, je favoriete speeltuin is verboden terrein en je moet een …
Artikel