Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.

-
Sleutelcompetentie wiskunde, wetenschappen, technologie en STEM: Audiovisueel lesmateriaal
Deze pagina bevat filmpjes en audiofragmenten om te werken rond de sleutelcompetentie wiskunde, wetenschappen, technologie en STEM.
We tonen je voor elke bouwsteen relevante audiovisuele collecties, luisterfragmenten en filmpjes op Het Archief …
Video -
Pose My Art: Modeltekenen
De gratis tool voor beginnende kunstenaars om figuren te poseren. Creëer eenvoudig posereferenties voor je tekeningen met behulp van het positioneren van het model.
App of softwareNieuwLeerkracht, ICT-coördinator -
Reality Composer: Natuurkundige krachten op de iPad
In dit instructiefilmpje werken we een opdracht uit met de app Reality Composer. We voegen natuurkundige krachten toe aan een opstelling met een muurtje, schans en bol.
We geven de bol snelheid zodat die het muurtje omstoot. We passen de krachten en …VideoNieuwLeerkracht, ICT-coördinator -
SolidWorks: Basiscursus
In deze basiscursus leren leerlingen stap voor stap tekenen in SolidWorks. Ze ontdekken de basisfuncties, van aanzichten tot het uitsnijden van 3D-modellen.
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
SuperCodingBall: Programmeur van voetbalspelers
Het idee van SuperCodingBall is om met de verschillende concepten van het coderen van een voetbalspel te spelen. Zo werk je met instructies, parameters, gebeurtenissen en voorwaarden. Kan jij de spelers zo programmeren dat je de wedstrijd wint?
Vertaald door
Interactieve oefeningNieuwLeerkracht -
Vraagstukken oplossen met een vergelijking: Puzzel
De leerlingen lossen (per twee) vraagstukken op die aanleiding geven tot een vergelijking van de eerste graad met één onbekende. Per juist opgelost vraagstuk krijgt het duo een puzzelstuk. Als alle vraagstukken juist opgelost zijn, …
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Is het goud: STEM-project
Op deze website ontdekken leerlingen via een STEM-project hoe je onderzoekt of een onbekend materiaal écht goud is. Ze gaan aan de slag met eigenschappen zoals massadichtheid, magnetisme en visuele inspectie om hun hypothese te testen.
WebsiteNieuwLeerkracht -
Eurozone: Landen
In deze BookWidgets-oefening plaatsen leerlingen alle 20 landen van de eurozone correct op de kaart. De opdracht is opgesplitst in twee kaarten waarop telkens 10 landen ingevuld moeten worden.
Interactieve oefeningNieuwLeerkracht -
Aantal mogelijkheden berekenen: Toets - Formule 1
Toets van vijf vragen bij het eerste deeltje van Hoofdstuk 8: Werken met kansen over het berekenen van het aantal mogelijkheden bij telproblemen.
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Wiskunde in de kunstwereld: Lesbundel
Dit werk staat in het teken van wiskunde in de kunstwereld en is opgedeeld in vier hoofdstukken:
- bouwstenen,
- meetkunde,
- gulden snede,
- muziek.
De cursus is niet gelinkt aan bepaalde leerplandoelen, maar is echt als verbreding bedoeld. De hoofdstukken …
Downloadbaar lesmateriaalNieuwStudent (lerarenopleiding) -
Vrijwilligers gezocht: Khan Academy in het Nederlands
De VZW Bibliotheken Zonder Grenzen is op zoek naar vrijwillige leerkrachten (lager en secundair) om de Nederlandstalige versie van het gratis leerplatform Khan Academy te helpen verbeteren.
Ben je een gedreven leerkracht met een passie voor …
AankondigingNieuw -
Digiprikkel Microsoft leerversnellers: Webinar
Microsoft heeft de voorbije jaren sterk ingezet op gratis ondersteunende toepassingen voor het onderwijs. Tijdens deze webinar maak je kennis met de verschillende toepassingen. Je maakt kennis met de Leesvoortgang en Leescoach, de Sprekervoortgang …
Nascholing of activiteitNieuw